Phát sinh nghĩa vụ trái luật cho bên thứ ba: Có hủy công chứng?

Trong thực tiễn giao dịch dân sự, không ít hợp đồng được các bên ký kết và công chứng hợp lệ về hình thức nhưng lại làm phát sinh quyền, nghĩa vụ cho bên thứ ba mà không có căn cứ pháp luật hoặc không có sự tham gia, chấp thuận của họ. Khi tranh chấp phát sinh, một trong những hệ quả pháp lý thường gặp là yêu cầu hủy văn bản công chứng.

Bài viết dưới đây sẽ phân tích căn cứ hủy văn bản công chứng khi hợp đồng bị xác định làm phát sinh quyền, nghĩa vụ trái pháp luật cho bên thứ ba, trên cơ sở Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Công chứng 2014, kèm ví dụ minh họa thực tế.

>>> Xem thêm: Đảm bảo tính pháp lý cao nhất cho hồ sơ của bạn tại Văn phòng công chứng Hà Nội.

1. Bên thứ ba trong giao dịch dân sự và nguyên tắc bảo vệ quyền lợi hợp pháp

1.1. Khái niệm bên thứ ba trong hợp đồng

Trong quan hệ hợp đồng, bên thứ ba là người:

Không trực tiếp ký kết hợp đồng;
Nhưng có quyền, nghĩa vụ hoặc lợi ích liên quan phát sinh từ hợp đồng đó.

Theo nguyên tắc chung của pháp luật dân sự, hợp đồng chỉ ràng buộc quyền và nghĩa vụ giữa các bên ký kết, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác hoặc có thỏa thuận hợp pháp liên quan đến bên thứ ba.

1.2. Nguyên tắc không làm phát sinh nghĩa vụ trái pháp luật cho bên thứ ba

Theo Điều 3 Bộ luật Dân sự 2015, một trong các nguyên tắc cơ bản là:

Tôn trọng quyền, lợi ích hợp pháp của người khác;
Không xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của bên thứ ba.

Hợp đồng không thể:

Áp đặt nghĩa vụ cho bên thứ ba;
Tước bỏ quyền hợp pháp của bên thứ ba;
Làm phát sinh quyền, nghĩa vụ khi bên thứ ba không có sự tham gia hoặc chấp thuận theo quy định pháp luật.

2. Hợp đồng công chứng làm phát sinh quyền, nghĩa vụ trái pháp luật cho bên thứ ba

2.1. Các dạng vi phạm thường gặp trong thực tiễn công chứng

Một số trường hợp phổ biến:

Chuyển nhượng tài sản đang thuộc sở hữu chung nhưng thiếu chữ ký của đồng sở hữu;
Thỏa thuận phân chia di sản làm ảnh hưởng đến người thừa kế không tham gia;
Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất đang thế chấp nhưng không có sự đồng ý của bên nhận thế chấp;
Hợp đồng ủy quyền vượt quá phạm vi quyền sở hữu, ảnh hưởng đến quyền của người khác.

Những giao dịch này làm phát sinh hoặc làm thay đổi quyền, nghĩa vụ của bên thứ ba một cách trái pháp luật.

2.2. Hệ quả pháp lý đối với văn bản công chứng

Khi Tòa án xác định hợp đồng:

Xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của bên thứ ba;
Làm phát sinh nghĩa vụ hoặc tước quyền của họ trái pháp luật;

thì văn bản công chứng không còn được bảo đảm về tính hợp pháp, trở thành đối tượng bị yêu cầu hủy.

>>> Xem thêm: Bạn sẽ an tâm hơn khi giao việc quan trọng cho Dịch vụ làm sổ đỏ chuyên nghiệp.

3. Căn cứ pháp lý hủy văn bản công chứng trong trường hợp này

3.1. Giao dịch dân sự vô hiệu do vi phạm điều cấm và xâm phạm quyền của người khác

Theo Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015:

Giao dịch dân sự vô hiệu do vi phạm điều cấm của luật.

Ngoài ra, theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi:

Không vi phạm điều cấm;
Không trái đạo đức xã hội;
Không xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của người khác.

Hợp đồng làm phát sinh quyền, nghĩa vụ trái pháp luật cho bên thứ ba vi phạm điều kiện có hiệu lực của giao dịch.

3.2. Căn cứ hủy văn bản công chứng theo Luật Công chứng

Theo Điều 52 Luật Công chứng 2014:

Tòa án tuyên hủy văn bản công chứng khi có căn cứ xác định việc công chứng vi phạm pháp luật.

Công chứng hợp đồng xâm phạm quyền lợi bên thứ ba được xem là vi phạm nghiêm trọng, đủ căn cứ để hủy văn bản công chứng.

4. Trách nhiệm pháp lý phát sinh khi hủy văn bản công chứng

4.1. Hậu quả pháp lý của hợp đồng và văn bản công chứng

Theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015, khi giao dịch vô hiệu:

Các bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận;
Quyền, lợi ích của bên thứ ba được khôi phục;
Bên có lỗi phải bồi thường thiệt hại.

4.2. Trách nhiệm của công chứng viên

Theo Điều 7 và Điều 17 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có trách nhiệm:

Kiểm tra tính hợp pháp của hợp đồng;
Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người tham gia và bên liên quan.

Nếu công chứng viên không phát hiện hoặc bỏ qua vi phạm:

Có thể bị xử lý kỷ luật;
Phải bồi thường thiệt hại;
Chịu trách nhiệm theo quy định pháp luật.

>>> Xem thêm: Bạn cần tìm hiểu kỹ trước khi làm Thủ tục công chứng.

5. Ví dụ minh họa thực tế

Ví dụ thực tế:

Ba anh em A, B, C là đồng thừa kế quyền sử dụng thửa đất. Tuy nhiên, A và B tự ý ký hợp đồng chuyển nhượng toàn bộ thửa đất cho D và được công chứng, không có sự tham gia của C.

Sau đó, C khởi kiện yêu cầu:

Tuyên hợp đồng vô hiệu;
Hủy văn bản công chứng vì xâm phạm quyền lợi hợp pháp của bên thứ ba.

Tòa án xác định:

Hợp đồng làm phát sinh quyền cho D và nghĩa vụ mất quyền sử dụng đất đối với C một cách trái pháp luật;
Văn bản công chứng bị tuyên hủy theo Điều 52 Luật Công chứng 2014.

6. Kết luận

Hủy văn bản công chứng khi hợp đồng làm phát sinh quyền, nghĩa vụ trái pháp luật cho bên thứ ba là hệ quả pháp lý tất yếu nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người không tham gia giao dịch. Trong hoạt động công chứng, việc kiểm soát chặt chẽ quyền của bên thứ ba là yêu cầu bắt buộc để bảo đảm giá trị pháp lý của hợp đồng và an toàn pháp lý cho các bên.

Đây cũng là lời cảnh báo quan trọng đối với công chứng viên và các bên khi xác lập giao dịch liên quan đến tài sản chung, di sản, tài sản bảo đảm hoặc quan hệ ủy quyền.

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Cảnh sát giao thông có được rút chìa khóa xe của người vi phạm không?

>>> Công chứng ngoài trụ sở có được ghi hình, ghi âm không?

>>> Các khoản phí công chứng nào là bắt buộc theo quy định pháp luật?

>>> Chứng thực chữ ký theo quy định pháp luật hành chính hiện nay.

>>> Thủ tục đăng ký kết hôn: Căn cứ pháp lý và trình tự thực hiện.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Hotline: 0966.22.7979
Email: ccnguyenhue165@gmail.com