Những trường hợp không công chứng văn bản từ chối nhận di sản là chủ đề được nhiều người quan tâm, đặc biệt khi thực hiện thủ tục thừa kế tài sản. Việc hiểu rõ quy định pháp luật giúp tránh sai sót, tiết kiệm thời gian và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người thừa kế. Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể các căn cứ pháp lý, trường hợp được miễn công chứng và ví dụ minh họa thực tế.
>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng có vai trò gì trong việc ngăn ngừa gian lận tài sản chung của vợ chồng?
I. Căn cứ pháp lý về việc từ chối nhận di sản 📜
Theo Bộ luật Dân sự 2015, việc từ chối nhận di sản được quy định tại:
-
Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015:
Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản với người khác. -
Điều 57 Luật Công chứng 2014:
Văn bản từ chối nhận di sản có thể được công chứng hoặc chứng thực, tùy theo nhu cầu của người thừa kế và yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền.
👉 Như vậy, không phải mọi trường hợp đều bắt buộc phải công chứng. Một số tình huống được miễn công chứng hoặc không cần công chứng nếu đủ điều kiện theo quy định.
II. Những trường hợp không công chứng văn bản từ chối nhận di sản ✅
1. Từ chối nhận di sản bằng văn bản có xác nhận của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền
Trong một số trường hợp, văn bản từ chối nhận di sản chỉ cần xác nhận chữ ký hoặc chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã, mà không bắt buộc phải công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng.
📘 Ví dụ:
Người thừa kế A sống tại xã, từ chối nhận phần đất thừa kế do bố mẹ để lại. A có thể lập văn bản từ chối nhận di sản và mang ra UBND xã để chứng thực chữ ký, không cần đến phòng công chứng.
>>> Xem thêm: Dịch vụ sổ đỏ hỗ trợ người dân ra sao trong quá trình giao dịch bất động sản?
2. Tài sản thừa kế không phải là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu
Nếu tài sản là động sản (ví dụ: tiền, vàng, cổ phần, xe máy chưa sang tên…), việc từ chối nhận di sản không nhất thiết phải lập văn bản công chứng, mà chỉ cần thỏa thuận giữa các bên hoặc xác nhận bằng chứng thực chữ ký là đủ hiệu lực.
⚖️ Căn cứ: Điều 459 Bộ luật Dân sự 2015 quy định hợp đồng, giao dịch liên quan đến động sản không bắt buộc công chứng, trừ trường hợp pháp luật yêu cầu.
📍 Thực tế:
Trong trường hợp người cha để lại 200 triệu đồng tiền tiết kiệm, người con thứ ba muốn từ chối nhận di sản để phần đó chia đều cho hai người anh, thì chỉ cần văn bản có chữ ký và xác nhận của UBND xã là hợp lệ.
3. Văn bản từ chối được lập trong quá trình giải quyết thừa kế tại Tòa án
Khi có tranh chấp về thừa kế và Tòa án đang thụ lý, người thừa kế có quyền nộp văn bản từ chối nhận di sản trực tiếp tại Tòa mà không cần công chứng.
👉 Trường hợp này, Tòa án sẽ ghi nhận ý chí của đương sự trong hồ sơ vụ án, thay thế cho văn bản công chứng thông thường.
📖 Căn cứ: Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (Điều 94, 95) về chứng cứ và tài liệu do đương sự cung cấp
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng hỗ trợ người dân ra sao trong các giao dịch dân sự?
4. Văn bản từ chối nhận di sản trong phạm vi nội bộ gia đình, không tranh chấp
Nếu việc chia thừa kế được các thành viên tự nguyện, thống nhất, không tranh chấp, thì văn bản từ chối nhận di sản chỉ cần lập thành biên bản có chữ ký của các bên là đủ giá trị pháp lý, không cần công chứng.
📘 Ví dụ:
Gia đình có 4 người con, người con út muốn nhường phần thừa kế đất cho anh cả. Các bên cùng ký vào biên bản họp gia đình, có người làm chứng — trường hợp này không bắt buộc công chứng.
III. Lưu ý khi lập văn bản không công chứng 🖋️
Để đảm bảo hiệu lực pháp lý, văn bản từ chối nhận di sản không công chứng cần có đầy đủ các nội dung sau:
-
Họ tên, năm sinh, CMND/CCCD của người từ chối.
-
Thông tin về di sản và người để lại di sản.
-
Lý do từ chối nhận di sản.
-
Cam kết không tranh chấp, không khiếu nại.
-
Chữ ký của người từ chối và xác nhận (nếu có).
💡 Lưu ý: Việc từ chối phải được thực hiện trước khi chia di sản. Nếu đã nhận tài sản hoặc hưởng lợi từ di sản, việc từ chối sẽ không còn hiệu lực.
IV. Ví dụ minh họa thực tế 📚
Năm 2024, ông T để lại di sản là một mảnh đất 100m² và 300 triệu đồng tiền tiết kiệm cho ba người con. Người con út (anh C) muốn nhường phần di sản của mình cho hai anh.
-
Phần đất phải sang tên, nên cần công chứng văn bản thỏa thuận.
-
Nhưng phần tiền tiết kiệm (động sản), anh C chỉ cần văn bản từ chối nhận di sản có xác nhận của UBND phường là hợp lệ.
✅ Đây là một trong những trường hợp không công chứng mà pháp luật cho phép, vừa nhanh gọn, vừa tiết kiệm chi phí.
>>> Xem thêm: Cần chuẩn bị gì trước khi công chứng hợp đồng mua bán xe máy cũ?
>>> Xem thêm: Mẫu đơn xin xác nhận không lấn chiếm đất đai: Quy định và thủ tục.
Kết luận ✅
Những trường hợp không công chứng văn bản từ chối nhận di sản được pháp luật cho phép nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong quá trình thừa kế. Tuy nhiên, cần xác định đúng loại tài sản, mức độ tranh chấp và mục đích sử dụng văn bản để lựa chọn hình thức phù hợp.
👉 Nếu tài sản có đăng ký quyền sở hữu (như đất, nhà ở) thì bắt buộc phải công chứng; còn với tài sản không đăng ký, chứng thực hoặc biên bản thỏa thuận là đủ. Hiểu rõ quy định này sẽ giúp quá trình thừa kế diễn ra minh bạch, hợp pháp và tiết kiệm thời gian.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà
- Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
- Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
- Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
- Hotline: 0966.22.7979
- Email: ccnguyenhue165@gmail.com
