Trong hoạt động công chứng, nghĩa vụ giải thích của công chứng viên giữ vai trò đặc biệt quan trọng nhằm bảo đảm các bên hiểu đúng, hiểu đủ nội dung và hậu quả pháp lý của hợp đồng. Trên thực tế, không ít trường hợp văn bản công chứng bị yêu cầu hủy bỏ do công chứng viên không giải thích hoặc giải thích không đầy đủ, không bằng ngôn ngữ dễ hiểu, dẫn đến việc một hoặc các bên hiểu sai bản chất giao dịch.
Bài viết dưới đây phân tích căn cứ pháp lý và thực tiễn hủy văn bản công chứng khi công chứng viên không thực hiện nghĩa vụ giải thích bằng ngôn ngữ dễ hiểu, kèm ví dụ minh họa cụ thể.
>>> Xem thêm: Tối ưu quy trình, tiết kiệm thời gian tại văn phòng công chứng.
1. Nghĩa vụ giải thích của công chứng viên theo quy định pháp luật
1.1. Nghĩa vụ giải thích là nghĩa vụ bắt buộc trong hoạt động công chứng
Theo khoản 3 Điều 7 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có nghĩa vụ:
“Giải thích cho người yêu cầu công chứng hiểu rõ quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của họ, ý nghĩa và hậu quả pháp lý của việc tham gia hợp đồng, giao dịch.”
Quy định này khẳng định rằng việc giải thích không mang tính tùy nghi, mà là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc của công chứng viên.
1.2. Giải thích phải bằng ngôn ngữ dễ hiểu, phù hợp với người tham gia giao dịch
Mặc dù Luật Công chứng không sử dụng trực tiếp cụm từ “ngôn ngữ dễ hiểu”, nhưng yêu cầu này được suy ra từ:
-
Mục tiêu bảo vệ người yêu cầu công chứng;
-
Nguyên tắc bảo đảm ý chí tự nguyện, nhận thức đầy đủ của các bên khi giao kết hợp đồng.
Đặc biệt trong các trường hợp:
-
Người cao tuổi, người ít hiểu biết pháp luật;
-
Người dân tộc thiểu số;
-
Người có trình độ nhận thức hạn chế;
việc giải thích phải rõ ràng, dễ hiểu, tránh thuật ngữ pháp lý phức tạp.
2. Hậu quả pháp lý khi công chứng viên không thực hiện nghĩa vụ giải thích
2.1. Ảnh hưởng đến ý chí tự nguyện của các bên
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi:
-
Chủ thể tham gia hoàn toàn tự nguyện;
-
Nhận thức được nội dung và hậu quả pháp lý của giao dịch.
Nếu công chứng viên không giải thích hoặc giải thích không đầy đủ:
-
Bên ký hợp đồng có thể không hiểu đúng nội dung;
-
Ý chí thể hiện trong văn bản không phản ánh đúng ý chí thực sự.
Đây là căn cứ quan trọng để xem xét tính hợp pháp của văn bản công chứng.
2.2. Nguy cơ giao dịch bị xác định là vô hiệu
Trong trường hợp người ký:
-
Hiểu sai bản chất giao dịch;
-
Không nhận thức được quyền, nghĩa vụ của mình do không được giải thích đầy đủ;
thì giao dịch có thể bị xem xét vô hiệu do nhầm lẫn hoặc bị lừa dối, theo Điều 126 và Điều 127 Bộ luật Dân sự 2015.
>>> Xem thêm: Bạn sẽ an tâm hơn khi giao việc quan trọng cho Dịch vụ sang tên sổ đỏ trọn gói chuyên nghiệp.
3. Căn cứ pháp lý hủy văn bản công chứng khi không giải thích bằng ngôn ngữ dễ hiểu
3.1. Vi phạm trình tự, thủ tục công chứng
Theo Điều 52 Luật Công chứng 2014, văn bản công chứng bị Tòa án tuyên hủy nếu:
“Việc công chứng vi phạm pháp luật.”
Việc công chứng viên không thực hiện nghĩa vụ giải thích hoặc giải thích không phù hợp với khả năng nhận thức của người yêu cầu công chứng được coi là vi phạm nghiêm trọng trình tự, thủ tục công chứng.
3.2. Trách nhiệm chứng minh thuộc về công chứng viên
Trong tranh chấp liên quan đến yêu cầu hủy văn bản công chứng:
-
Công chứng viên phải chứng minh mình đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nghề nghiệp;
-
Nếu không có căn cứ chứng minh việc đã giải thích rõ ràng, đầy đủ thì văn bản công chứng đối diện nguy cơ bị hủy.
4. Rủi ro pháp lý phát sinh từ việc không giải thích rõ ràng
4.1. Hủy văn bản công chứng
Tòa án có thể tuyên hủy văn bản công chứng khi xác định:
-
Một bên ký kết không hiểu nội dung giao dịch;
-
Công chứng viên không thực hiện nghĩa vụ giải thích theo luật định.
Việc hủy văn bản công chứng làm mất giá trị pháp lý của hợp đồng và kéo theo nhiều hệ quả pháp lý phức tạp.
4.2. Trách nhiệm của công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng
Theo Luật Công chứng 2014, công chứng viên vi phạm nghĩa vụ:
-
Có thể bị xử lý kỷ luật;
-
Phải bồi thường thiệt hại nếu gây hậu quả;
-
Ảnh hưởng uy tín và trách nhiệm nghề nghiệp của tổ chức hành nghề công chứng.
>>> Xem thêm: Công chứng chưa bao giờ đơn giản đến vậy – nhờ Dịch vụ công chứng tận nơi.
5. Ví dụ minh họa thực tế
Ví dụ thực tế:
Bà M (72 tuổi) ký hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất cho cháu ruột tại Văn phòng công chứng. Công chứng viên chỉ đọc nhanh hợp đồng với nhiều thuật ngữ pháp lý phức tạp, không giải thích rõ hậu quả pháp lý của việc tặng cho.
Sau đó, bà M khởi kiện yêu cầu hủy văn bản công chứng với lý do không hiểu rằng việc tặng cho làm mất hoàn toàn quyền đối với thửa đất. Tòa án xác định:
-
Công chứng viên không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ giải thích;
-
Ý chí của bà M không được bảo đảm.
Kết quả, văn bản công chứng bị tuyên hủy theo Điều 52 Luật Công chứng 2014.
6. Kết luận
Hủy văn bản công chứng khi công chứng viên không thực hiện nghĩa vụ giải thích bằng ngôn ngữ dễ hiểu là hệ quả pháp lý hoàn toàn có căn cứ theo quy định của Luật Công chứng và Bộ luật Dân sự. Nghĩa vụ giải thích không chỉ mang tính hình thức, mà là trụ cột bảo đảm sự tự nguyện, minh bạch và an toàn pháp lý của giao dịch.
Việc tuân thủ nghiêm túc nghĩa vụ này giúp:
-
Bảo vệ quyền lợi người yêu cầu công chứng;
-
Phòng ngừa tranh chấp;
-
Nâng cao giá trị và uy tín của văn bản công chứng.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Các bài viết liên quan:
>>> Đặt cọc mua bán nhà đất nhưng bên bán ủy quyền trái quy định.
>>> Người dân có được thỏa thuận phí công chứng với văn phòng công chứng không?
>>> Thủ tục công chứng ủy quyền: Trình tự thực hiện và yêu cầu pháp lý bắt buộc.
>>> Mẫu đơn từ chối tài sản vợ chồng và giá trị pháp lý áp dụng.
>>> Điều kiện để được công chứng ngoài trụ sở theo quy định
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà
- Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
- Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
- Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
- Hotline: 0966.22.7979
- Email: ccnguyenhue165@gmail.com
