Việc đất mua chung ngày càng phổ biến, đặc biệt là giữa anh chị em trong gia đình hoặc bạn bè góp tiền để cùng sở hữu. Tuy nhiên, khi một bên cho bên khác “ở nhờ” trên mảnh đất đó mà không có thỏa thuận rõ ràng, những tranh chấp pháp lý rắc rối có thể phát sinh. Vậy hợp đồng ở nhờ trong trường hợp đất mua chung có hiệu lực thế nào và người trong cuộc cần lưu ý gì? Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết.
>>> Xem thêm: Khi nào hợp đồng hợp tác chuyển nhượng quyền phát sóng cần công chứng tại văn phòng công chứng?
1. Khái niệm đất mua chung và vấn đề sở hữu
📌 Theo Điều 209 Bộ luật Dân sự 2015, sở hữu chung là sở hữu của nhiều chủ thể đối với tài sản. Đối với đất mua chung, quyền sử dụng đất sẽ được cấp sổ đỏ đứng tên nhiều người, mỗi người có quyền và nghĩa vụ tương ứng với phần góp của mình.
Ví dụ: Anh A và chị B cùng góp tiền mua một mảnh đất 100 m². Sổ đỏ được cấp mang tên cả hai. Như vậy, cả anh A và chị B đều là đồng sở hữu đối với mảnh đất này.
Trong thực tế, nhiều trường hợp một bên đồng sở hữu cho bên kia “ở nhờ” trên đất hoặc nhà xây trên đất, nhưng không lập văn bản rõ ràng. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến tranh chấp về sau.
2. Hợp đồng ở nhờ trên đất mua chung có hợp pháp không?
Hợp đồng ở nhờ là gì?
📌 Theo Điều 494 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng mượn tài sản (trong đó có quyền sử dụng đất) là sự thỏa thuận, theo đó bên cho mượn giao tài sản cho bên mượn để sử dụng không phải trả tiền. Bên mượn phải trả lại tài sản khi hết thời hạn.
Trong quan hệ đất mua chung, việc một bên cho bên kia ở nhờ thực chất là một dạng hợp đồng mượn tài sản, cần tuân thủ quy định pháp luật.
>>> Xem thêm: Công chứng di chúc có bắt buộc không và thực hiện ở đâu?
Hợp đồng ở nhờ trên đất mua chung có hiệu lực khi nào?
✔ Bên cho ở nhờ phải có quyền đối với phần đất đó
✔ Các đồng sở hữu khác phải đồng ý (nếu cho mượn toàn bộ đất)
✔ Hợp đồng nên được lập thành văn bản, có chữ ký đầy đủ của các bên để tránh tranh chấp
Ví dụ: Anh A và chị B đồng sở hữu mảnh đất 100 m². Anh A đồng ý cho em trai mình ở nhờ một căn nhà nhỏ xây trên đất mà không hỏi ý kiến chị B. Sau này, chị B có quyền yêu cầu chấm dứt việc ở nhờ vì anh A đã tự ý định đoạt tài sản chung.
3. Những rắc rối thường gặp khi ở nhờ trên đất mua chung
Tranh chấp về quyền sở hữu
⚖ Khi một người ở nhờ lâu dài, nhiều trường hợp phát sinh tranh chấp do người ở nhờ cho rằng mình có quyền sở hữu, hoặc bỏ tiền xây dựng công trình trên đất và đòi quyền lợi.
Ví dụ: Anh C ở nhờ trên đất của anh D và chị E. Sau nhiều năm, anh C xây nhà kiên cố trên đất và cho rằng mình có quyền với mảnh đất này. Đây là tranh chấp thường gặp, tòa án sẽ căn cứ vào hợp đồng ở nhờ và chứng cứ về quyền sở hữu để giải quyết.
>>> Xem thêm: Khi dùng dịch vụ sang tên sổ đỏ, khách hàng phải nộp những khoản phí gì?
Khó khăn khi chuyển nhượng đất mua chung
💡 Theo Điều 218 Bộ luật Dân sự 2015, khi định đoạt tài sản chung phải có sự đồng ý của tất cả đồng sở hữu. Nếu đất có người ở nhờ, việc chuyển nhượng càng phức tạp vì phải giải quyết quyền lợi của bên đang sử dụng.
Khả năng hợp đồng bị vô hiệu
📌 Nếu hợp đồng ở nhờ không có sự đồng thuận của toàn bộ đồng sở hữu, hoặc vi phạm pháp luật (ví dụ: cho ở nhờ để trốn tránh nghĩa vụ thi hành án), hợp đồng có thể bị tuyên vô hiệu theo Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015.
4. Cách hạn chế rủi ro khi cho ở nhờ đất mua chung
✔ Lập hợp đồng ở nhờ bằng văn bản, nêu rõ thời hạn, quyền và nghĩa vụ của các bên
✔ Có chữ ký của tất cả đồng sở hữu để đảm bảo tính pháp lý
✔ Nếu người ở nhờ muốn xây dựng trên đất, cần lập thỏa thuận riêng, ghi rõ quyền sở hữu công trình
✔ Khi phát sinh tranh chấp, nên ưu tiên hòa giải, nếu không được thì yêu cầu tòa án giải quyết
>>> Xem thêm: Người dưới 18 tuổi ở nhờ: Rủi ro pháp lý và yêu cầu về giám hộ.
>>> Xem thêm: Kiểm tra quy hoạch đất qua môi giới: Nên tin hay không?
Kết luận
Việc đất mua chung và cho ở nhờ tưởng chừng đơn giản nhưng thực tế tiềm ẩn nhiều rắc rối pháp lý. Để tránh tranh chấp, các bên nên lập hợp đồng rõ ràng, tuân thủ pháp luật và đảm bảo sự đồng thuận của tất cả đồng sở hữu. Đây là cách bảo vệ quyền lợi hợp pháp, hạn chế rủi ro không đáng có.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà
- Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
- Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
- Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
- Hotline: 0966.22.7979
- Email: ccnguyenhue165@gmail.com
