Cam kết tài sản riêng khi một bên mất năng lực hành vi: Thủ tục đặc biệt

Trong thực tiễn đời sống, không hiếm trường hợp một bên vợ/chồng bị mất năng lực hành vi dân sự do bệnh lý hoặc tai nạn, nhưng vẫn đang sở hữu tài sản riêng có giá trị. Khi đó, gia đình muốn lập hoặc xác lập cam kết tài sản riêng để bảo vệ quyền lợi cho bên còn lại hoặc con cái. Tuy nhiên, pháp luật quy định rất chặt chẽ về việc cam kết tài sản riêng khi mất năng lực, đòi hỏi phải có thủ tục đặc biệt, từ giám định năng lực hành vi đến chỉ định người đại diện hợp pháp. Vậy thực hiện như thế nào để văn bản này hợp pháp, có hiệu lực? Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể các bước theo quy định mới nhất.

>>> Xem thêm: Đừng để tranh chấp tài sản làm rạn nứt hôn nhân, tìm hiểu về tài sản riêng trong hôn nhân ngay hôm nay.

Căn cứ pháp lý áp dụng

• “Điều 22, 23 Bộ luật Dân sự 2015”: Mất năng lực hành vi dân sự và đại diện hợp pháp

• “Điều 47 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014”: Thỏa thuận tài sản vợ chồng

• “Điều 44 Luật Công chứng 2024”: Quy định về công chứng khi người tham gia giao dịch không có năng lực hành vi

• “Điều 36, 37 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015”: Thủ tục tuyên bố mất năng lực và cử người giám hộ

Trường hợp nào được coi là mất năng lực hành vi dân sự?

Theo “Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015”:

“Người do mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ hành vi của mình thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, Tòa án ra quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự.”

Việc mất năng lực phải được tuyên bởi quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật, không thể chỉ dựa trên kết luận y tế hay phán đoán chủ quan.

Ai có thể thay mặt cam kết tài sản riêng trong trường hợp này?

Sau khi Tòa án tuyên mất năng lực hành vi, người đó phải có người giám hộ để thay mặt thực hiện các giao dịch dân sự, trong đó có cả việc xác lập cam kết tài sản riêng.

📌 Trích dẫn: “Người giám hộ của người mất năng lực hành vi dân sự là người được Tòa án chỉ định, và có quyền đại diện theo pháp luật để thực hiện giao dịch vì lợi ích của người được giám hộ” – “Điều 23 Bộ luật Dân sự 2015”.

Người giám hộ có thể là vợ/chồng còn lại, cha mẹ, con cái, hoặc người được Tòa án bổ nhiệm.

>>> Xem thêm: Có thể làm hợp đồng tặng cho tài sản vào công chứng thứ 7, chủ nhật?

🧾 Điều kiện để công chứng cam kết tài sản riêng khi một bên mất năng lực

1. Có quyết định của Tòa án tuyên mất năng lực hành vi dân sự

Đây là điều kiện tiên quyết. Không có quyết định Tòa án, tổ chức hành nghề công chứng không được phép lập hoặc công chứng bất kỳ văn bản nào liên quan đến việc cam kết tài sản riêng.

2. Có quyết định công nhận người giám hộ hợp pháp

Người đại diện phải được Tòa án chỉ định đúng thủ tục. Người giám hộ không được tự ý xác lập giao dịch nếu không chứng minh được quyền giám hộ hợp pháp.

3. Nội dung cam kết phù hợp lợi ích người mất năng lực

“Điều 44 Luật Công chứng 2024” quy định:

“Tổ chức hành nghề công chứng chỉ được công chứng văn bản khi nội dung giao dịch không gây thiệt hại hoặc làm giảm quyền lợi hợp pháp của người không có năng lực hành vi.”

📍 Nghĩa là, nếu việc cam kết tài sản riêng làm mất đi toàn bộ phần tài sản của người được giám hộ hoặc có dấu hiệu bất lợi cho họ, công chứng viên sẽ từ chối xác lập giao dịch.

Ví dụ thực tế minh họa

Tình huống: Ông A bị tai biến, không còn khả năng nhận thức và được Tòa án tuyên mất năng lực hành vi dân sự. Vợ ông A muốn xác lập văn bản cam kết rằng căn nhà đang ở là tài sản riêng của bà để đảm bảo quyền lợi con chung sau này. Bà làm đơn yêu cầu công chứng văn bản tại văn phòng công chứng.

Giải quyết:

• Văn phòng công chứng yêu cầu nộp bản sao quyết định của Tòa án tuyên mất năng lực hành vi

• Yêu cầu quyết định chỉ định bà là người giám hộ

• Đánh giá nội dung văn bản: Nếu không ảnh hưởng đến quyền sở hữu hợp pháp còn lại của ông A và có mục đích hợp pháp, thì công chứng viên mới đồng ý công chứng

>>> Xem thêm: Chi phí làm thủ tục cấp sổ đỏ lần đầu gồm những khoản gì?

Rủi ro nếu không tuân thủ đúng quy trình

• Văn bản có thể bị Tòa án tuyên vô hiệu nếu bị phát hiện là ký khi chưa đủ điều kiện pháp lý

• Người giám hộ có thể bị xử lý nếu lạm quyền gây thiệt hại cho người được giám hộ

• Công chứng viên cũng bị truy cứu trách nhiệm hành chính nếu công chứng sai quy định

Kết luận

Cam kết tài sản riêng khi một bên mất năng lực hành vi dân sự là thủ tục pháp lý đặc biệt, yêu cầu phải có đầy đủ căn cứ pháp lý, sự giám sát của Tòa án và tổ chức hành nghề công chứng. Để đảm bảo hiệu lực và tránh tranh chấp sau này, người thân nên:

✅ Làm thủ tục tuyên mất năng lực hành vi theo quy định
✅ Đăng ký giám hộ và cung cấp đầy đủ hồ sơ khi công chứng
✅ Lựa chọn nội dung cam kết đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người mất năng lực
✅ Làm việc với văn phòng công chứng uy tín và luật sư chuyên sâu để được hướng dẫn kỹ càng

Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!

Các bài viết liên quan:

>>> Hậu quả pháp lý khi không lập văn bản thỏa thuận tài sản riêng rõ ràng

>>> Công chứng hợp đồng thế chấp trong trường hợp đất thuộc quy hoạch

>>> Công chứng là gì? Tất tần tật thông tin về công chứng mà bạn cần biết

>>> Phí công chứng tại nhà 0 đồng từ Văn phòng công chứng uy tín

>>> Văn phòng công chứng tư nhân là gì? Có gì khác công chứng nhà nước?

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ

Miễn phí dịch vụ công chứng tại nhà

1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.

Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

• Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
• Hotline: 0966.22.7979
• Email: ccnguyenhue165@gmail.com